KATILMA ALACAĞI - HAKİMİN AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ - KİŞİSEL MAL SAVUNMASI
T.C.
YARGITAY
2. HUKUK DAİRESİ
2022/5083 E.
2022/10511 K.
14.12.2022 T.
KATILMA ALACAĞI ( Davalı Tarafın Davaya Konu Taşınmazların Bedelsiz Olarak Mirasen Taksim Yolu İle Kendisine Devredildiği İddiasının Kişisel Mal İddiası Niteliğinde Olduğu/Bir Eşin Bütün Mallarının Aksi İspat Edilinceye Kadar Edinilmiş Mal Sayılacağı - Dolayısıyla Kişisel Mal İddiasında Bulunan Davalının Bu İddiasını İspat Etmesi Gereği/Mahkemece Bu Konuda Yeterli Araştırma Yapılmadan Hüküm Tesis Edilmesinin İsabetsizliği )
HAKİMİN AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ ( Katılma Alacağı - HMK 31. Maddesi Hükmü Gereği Davalı Tarafa Taksime Konu Olduğu İleri Sürülen Diğer Taşınmazların Ada ve Parsel Numaralarını Bildirmesi İçin Usulüne Uygun Süre Verilerek Bu Taşınmazların Ada ve Parsel Numaraları Bildirildiğinde Tapu Kayıtları da Celp Edilerek Kayıtların Dinlenen Davalı Tanık Beyanları ve Davalının Kişisel Mal Savunması İle Örtüşüp Örtüşmediğinin Denetlenmesi Gerektiği )
KİŞİSEL MAL SAVUNMASI ( Katılma Alacağı - Davalı Tarafa Taksime Konu Olduğu İleri Sürülen Diğer Taşınmazların Ada ve Parsel Numaralarını Bildirmesi İçin Usulüne Uygun Süre Verilerek Bu Taşınmazların Ada ve Parsel Numaraları Bildirildiğinde Tapu Kayıtları da Celp Edilerek Kayıtların Dinlenen Davalı Tanık Beyanları ve Davalının Kişisel Mal Savunması İle Örtüşüp Örtüşmediği Davalının Kişisel Mal Savunmasının Denetlenmesi Sonucuna Göre Karar Verilmesi Gerektiği )
6100/m.31
4721/m.179,202,219,222
ÖZET: Dava, katılma alacağı isteğine ilişkindir.
Mahkemece, HMK 31. maddesi hükmü gereği hakimin davayı aydınlatma yükümlülüğü uyarınca, davalı tarafa taksime konu olduğu ileri sürülen diğer taşınmazların ada ve parsel numaralarını bildirmesi için usulüne uygun süre verilerek, bu taşınmazların ada ve parsel numaraları bildirildiğinde tapu kayıtları da celp edilerek, kayıtların dinlenen davalı tanık beyanları ve davalının kişisel mal savunması ile örtüşüp örtüşmediği, davalının kişisel mal savunmasının denetlenmesi, sonucuna göre karar verilmesi gerekir.
DAVA : Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairesince verilen, yukarıda tarihi ve numarası gösterilen hüküm davacı kadın tarafından temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü:
KARAR : 1.Davacı kadının tasfiyeye konu 176 ada 12 parsel 2 numaralı bağımsız bölüme yönelik temyiz itirazlarının incelemesinde:
Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuna uygun sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir yanlışlık görülmemesine göre, davacı kadının yerinde bulunmayan temyiz isteğinin reddiyle usul ve kanuna uygun olan hükmün onanması gerekmiştir.
2.Davacı kadının tasfiyeye konu 445 ada 5 parsel, 446 ada 1 parsel ve 447 ada 1 parsel sayılı taşınmazlara yönelik temyiz itirazlarının incelemesinde:
Davacı kadın, evlilik birliği içinde edinilen, Trabzon İli ... İlçesi ... Mahallesi 176 ada 12 parsel 2 numaralı bağımsız bölüm, Trabzon İli ... İlçesi ... Mahallesi 445 ada 5 parsel, 446 ada 1 parsel ve 447 ada 1 parsel sayılı taşınmazlar için fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydı ile toplam 500.00 TL katılma alacağının davalıdan tahsilini talep etmiştir.
Davalı erkek, Trabzon İli ... İlçesi ... Mahallesi 445 ada 5 parsel, 446 ada 1 parsel ve 447 ada 1 parsel sayılı taşınmazların davalıya babasından miras yolu ile intikal ettiğini, amcasının çocukları ile bu taşınmazlar üzerindeki miras hisselerini haricen taksim ettiklerini, davalının kişisel malı olduğunu açıklayarak, davanın reddini savunmuştur.
İlk Derece Mahkemesince, davanın kısmen kabulüne, 445 ada 5 parsel, 446 ada 1 parsel ve 447 ada 1 parsel sayılı taşınmazlar için 128.183,63 TL katılma alacağının davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine, 176 ada 12 parsel 2 numaralı bağımsız bölüm yönünden davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı kadın ve davalı erkek tarafından istinaf edilmiş, istinaf incelemesini yapan Bölge Adliye Mahkemesi tarafından, davalı tarafından sunulan cevap dilekçesinde, 445 ada 5 parsel, 446 ada 1 parsel ve 447 ada 1 parsel sayılı taşınmazların miras yolu ile intikal ettiği ve haricen taksim amacıyla hisse devir işlemlerinin yapıldığı, bu hususun dinlenen tanık beyanları ile ispatlandığı, 445 ada 5 parsel, 446 ada 1 parsel ve 447 ada 1 parsel sayılı taşınmazların, davalının kişisel malı olduğu, bu taşınmazlar yönünden de davanın reddine karar verilmesi gerektiği belirtilerek davalı erkeğin istinaf talebinin kabulüne, davacı kadının istinaf talebinin esastan reddine karar verilmiş, karar davacı kadın tarafından temyiz edilmiştir.
Maddi olayları ileri sürmek taraflara, hukuki nitelendirme yapmak ve uygulanacak kanun maddelerini belirlemek hakime aittir (6100 Sayılı HMK mad.33). İddianın ileri sürülüş şekline göre dava, katılma alacağı isteğine ilişkindir.
Mal rejiminin devamı süresince, bir eşin sahip olduğu edinilmiş malda, diğer eşin artık değerin yarısı oranında katılma alacağı hakkı vardır. Artık değere katılma alacağı; eklenecek değerlerden (TMK mad.229) ve denkleştirmeden (TMK mad.230) elde edilen miktarlar da dahil olmak üzere, eşin edinilmiş mallarının (TMK mad.219) toplam değerinden, bu mallara ilişkin borçlar çıktıktan sonra kalan artık değerin (TMK mad.231) yarısı üzerindeki diğer eşin alacak hakkıdır (TMK mad.236/1). Katılma alacağı, Yasa'dan kaynaklanan bir hak olup, bu hakkı talep eden eşin gelirinin olmasına veya söz konusu mal varlığının edinilmesine, iyileştirilmesine ya da korunmasına katkıda bulunulmasına gerek yoktur.
Belirli bir malın eşlerden birine ait olduğunu iddia eden kimse, iddiasını ispat etmekle yükümlüdür. Eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mallar onların paylı mülkiyetinde sayılır. Bir eşin bütün malları, aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal olarak kabul edilir (TMK mad.222).
Somut olaya gelince; eşler, 07.01.2003 tarihinde evlenmiş, 07.09.2015 tarihinde açılan boşanma davasının kabulüne ilişkin hükmün, kesinleşmesiyle boşanmışlardır. Mal rejimi boşanma davasının açıldığı tarih itibarıyla sona ermiştir (TMK mad.225/son). Sözleşmeyle başka mal rejiminin seçildiği ileri sürülmediğinden evlilik tarihinden mal rejiminin sona erdiği tarihe kadar edinilmiş mallara katılma rejimi geçerlidir (TMK mad.202/1). Tasfiyeye konu 445 ada 5 parsel, 446 ada 1 parsel ve 447 ada 1 parsel sayılı taşınmazlardaki hisselerin evlilik birliği içerisinde devredildiği ve edinme tarihleri itibariyle eşler arasında edinilmiş mallara katılma rejiminin geçerli olduğu anlaşılmıştır. Mal rejiminin tasfiyesinde eşlerin bağlı bulunduğu rejime ilişkin hükümler uygulanır (TMK mad.179).
Bölge Adliye Mahkemesince, davaya konu edilen 445 ada 5 parsel, 446 ada 1 parsel ve 447 ada 1 parsel sayılı taşınmazların mirasen taksim amacıyla davalıya hibe edildiği, bu nedenle bu taşınmazlarda davacının katılma alacağı bulunmadığına hükmedilmiştir. Davaya konu taşınmazların edinme tarihi itibariyle edinilmiş mallara katılma rejiminin geçerli olduğu dönemde edinildiği sabittir. Davalı tarafın davaya konu taşınmazların bedelsiz olarak mirasen taksim yolu ile kendisine devredildiği iddiası kişisel mal iddiası niteliğindedir. Yukarıda da açıklandığı üzere, bir eşin bütün malları aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal sayılır. Dolayısıyla kişisel mal iddiasında bulunan davalının bu iddiasını ispat etmesi gerekir. Ne var ki, mahkemece bu konuda yeterli araştırma ve inceleme yapılmamıştır. Mahkemece, HMK'nın 31. maddesi hükmü gereği hakimin davayı aydınlatma yükümlülüğü uyarınca, davalı tarafa taksime konu olduğu ileri sürülen diğer taşınmazların ada ve parsel numaralarını bildirmesi için usulüne uygun süre verilerek, bu taşınmazların ada ve parsel numaraları bildirildiğinde tapu kayıtları da celp edilerek, kayıtların dinlenen davalı tanık beyanları ve davalının kişisel mal savunması ile örtüşüp örtüşmediği, davalının kişisel mal savunmasının denetlenmesi, sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarıda 2. bentte gösterilen sebeple BOZULMASINA, bozma kapsamı dışında kalan temyize konu diğer bölümlerin ise yukarıda 1. bentte gösterilen sebeple ONANMASINA, temyiz peşin harcının istek halinde yatırana geri verilmesine, dosyanın ilgili Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairesine gönderilmesine oybirliğiyle karar verildi. 14.12.2022 (Çar.)
