TERSANE ŞİKAYETÇİNİN GEMİNİN İHALESİNİN FESHİNİ İSTEYEBİLECEK KİŞİLERDEN OLDUĞU ANLAŞILMAKLA TERSANE ŞİKAYETÇİNİN İHALENİN FESHİNE İLİŞKİN İTİRAZLARI İNCELENEREK OLUŞACAK SONUCA GÖRE KARAR VERİLMESİ GEREKMESİ

T.C.

YARGITAY

12. HUKUK DAİRESİ

2022/12344 E.

2023/71 K.

11.01.2023 T.

GEMİ İHALESİNİN FESHİ İSTEMİ

TÜRK HUKUKUNDA GEMİLER HAKKINDA DÖRT FARKLI SİCİL BULUNMAKTA OLUP GEMİ HANGİ SİCİLDE İSE O SİCİLDE GEÇEN İLGİLİLERİN TESPİT EDİLMESİNİN GEREKMESİ

TERSANE ŞİKAYETÇİNİN GEMİNİN İHALESİNİN FESHİNİ İSTEYEBİLECEK KİŞİLERDEN OLDUĞU ANLAŞILMAKLA TERSANE ŞİKAYETÇİNİN İHALENİN FESHİNE İLİŞKİN İTİRAZLARI İNCELENEREK OLUŞACAK SONUCA GÖRE KARAR VERİLMESİ GEREKMESİ

ÖZETİ: Uyuşmazlık, gemi ihalesinin feshi istemine ilişkindir. İcra ve İflas Kanunu'nun ilgili maddesi ve Türk Ticaret Kanunu'nun ilgili maddesi uyarınca sicile kayıtlı gemilerin satışı, İcra ve İflas Kanunu'nun taşınmaz satışına ilişkin hükümlerine göre yapılır. Kanunun ilgili maddesine göre tapu sicilinden gemi sicili anlaşılacağından tapu sicilindeki ilgili kavramından da gemi sicilindeki ilgililerin anlaşılması gerekecektir. Türk Hukukunda gemiler hakkında dört farklı sicil bulunmakta olup gemi hangi sicilde ise o sicilde geçen ilgilerin tespit edilmesi gerekmektedir. İcra ve İflas Kanunu'nun ilgili maddesinde "mahcuzun resmî sicilinde kayıtlı olan ilgililer" hükmü gereğince, somut olayda haczedilen geminin resmi sicili ... Halindeki Gemilere Özgü Sicil'dir. Dosya arasında bulunan Antalya Liman Başkanlığı'nın 01.03.2022 tarihli yazısına ekli kayıt belgesine göre tersane şikayetçi tersanenin ihalenin feshi açabilecek kişilerden olduğu açıktır. O halde, şikayetçinin geminin ihalesinin feshini isteyebilecek kişilerden olduğu anlaşılmakla, ilk derece mahkemesince şikayetçinin ihalenin feshine ilişkin itirazları incelenerek oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekmektedir.

Taraflar arasındaki ihalenin feshine davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.

Kararın davacı/üçüncü kişi tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı/üçüncü kişi tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA

Davacı dava dilekçesinde; haczedilen geminin bir çok malzemesinin imalatçı firmaya ait olduğunu, istihkak prosedürü tamamlanmadan satış kararı alındığını, buna dair icra müdürlüğüne başvurulmasına rağmen ret edilerek satışa devam edildiğini, haciz işleminin menkul haczi niteliğinde yapıldığını, gemilerin haczinin sicile yapılacağını, sicile satışa arz şerhinin verilmediğini, mahcuz malın mahallinde satışının yapılması talep edilmesine rağmen dairede satışının yapıldığını, mahallinde yapılmadığından dolayı satışa iştirak eden dosya alacaklısından başka kimsenin olmadığını, satış ilanının ilan panosuna asılmadığı, asıldığına ya da indirildiğine dair bir tutanak tanzim edilmediğini, geminin kıymet takdir raporu ile yine hapis hakkının uygulandığı 2022/3793 E. sayılı dosyadaki kıymet takdiri raporları arasında fahiş fark olduğunu, kıymet takdirinin cinslerine göre ayrıntılı olarak yapılmadığını, e-ilanın resmi renkli olarak ilan edilmediğini, geminin gerçek değerinin 27.000.000 TL olmasına rağmen 1.900.000 TL'ye alacağa mahsuben ihale edildiğini, alacaklı ile borçlunun imalatçı firma yani davacıya ödeme yapılmaksızın gemiyi alıp götürmeye yönelik işlemler yaptığını, TTK'nın 1385. maddesi gereği satış ilanının yurt dışında dünya çapında dağıtımı yapılan denizcilikle ilgili bir gazetede ilan edilmediğini, TTK'nın 1366. maddesi gereğince kıymet takdirinin icra hukuk mahkemesince yapılması gerektiğini ancak yapılmadığını, satış ilanın serbest bölgede ilan edilmediğini, ayrıca davacıya kıymet takdirinin tebliğ edilmediğini ileri sürerek ihalenin feshini talep etmiştir.

II. CEVAP

1. Davalı alacaklı vekili cevap dilekçesinde; davacının İİK'nın 134. maddesinde geçen ihalenin feshi açabilecek kişilerden olmadığı, bu nedenle davanın aktif husumetten reddinin gerektiği, davacının haczin ıttıla tarihinden sonra 7 gün içinde istihkak iddiasında bulunmadığı, gemiye kaydi haczin konduğunu, kıymet takdirinin yapılması için geminin bulunduğu yere bilirkişi ve icra memuru ile gidildiğini, serbest bölgeye herkesin rahatça giremediğini, bu nedenle adliyede satışın yapıldığını, satış ilanının ilan panosuna asıldığını, 2022/3793 E. sayılı hapis hakkı dosyasının ihaleden sonra açıldığını ileri sürerek davanın reddini istemiştir.

2. Davalı ihale alıcısı vekili cevap dilekçesinde; davacının aktif dava ehliyeti olmadığını, ihalenin feshi koşullarının oluşmadığını, kötü niyetli dava nedeni ile para cezasına hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek davanın reddini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının İİK'nın 134. maddesinde sayılan kişilerden olmadığı, aktif husumet ehliyeti olmadığı gerekçesi ile davanın reddine ve ihale bedelinin %10 oranında davacının para cezasıyla cezalandırılmasına karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF

A. İstinaf Yoluna Başvuranlar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı/üçüncü kişi vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri

Davacının, ihale konusu sicile kayıtlı geminin sicilinde tersane sahibi olan geminin alacaklı üreticisi olduğu, İİK'nın 136. maddesine göre tapu sicilinden gemi sicili anlaşılacağı için tapu sicilindeki ilgili kavramından da gemi sicilindeki ilgililerin anlaşılması gerektiği, ilgili olma yönünden Antalya İcra Müdürlüğü'nün 2022/3793 E. sayılı takip dosyasından hapis hakkının kullanıldığını, defter tutulma talebinde bulunulduğunu, borçluya ödeme emri gönderildiğini, istinaf dilekçesine ekli sicil kaydında ismi yazılı olan davacının açık yasa hükmüne göre ihalenin feshini isteyebilecek kişilerden olduğu, ayrıca dava dilekçesindeki hususlarda tekrar edilerek ihalenin feshi talep edilmiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile şikayetçinin satış isteyen alacaklı, borçlu, mahcuzun resmi sicilinde kayıtlı olan ilgili, sınırlı ayni hak sahibi ve pey sürmek suretiyle ihaleye iştirak eden sıfatının bulunmadığı, buna göre şikayet eden üçüncü kişinin ihalenin feshini isteyebilecek kişilerden olmadığı gerekçesi ile istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1-b(1) maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuranlar

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı/üçüncü kişi vekili tarafından temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri

Davacı istinaf dilekçesini tekrar etmiştir.

C. Gerekçe

1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme

Uyuşmazlık, gemi ihalesinin feshi istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk

İİK'nun 134/2. maddesinde; "İhalenin feshini, 11.01.2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 281 inci maddesinde yazılı sebepler de dâhil olmak üzere yalnız satış isteyen alacaklı, borçlu, mahcuzun resmî sicilinde kayıtlı olan ilgililer ve sınırlı ayni hak sahipleri ile pey sürmek suretiyle ihaleye iştirak edenler yurt içinde bir adres göstermek koşuluyla icra mahkemesinden şikâyet yolu ile ihale tarihinden itibaren yedi gün içinde isteyebilirler." hükmü yer almaktadır.

Aynı Kanunun "Taşınmazların satışına ilişkin hükümlerin gemilere uygulanması" başlıklı 136. maddesinde "Taşınmaz malların satışına ilişkin hükümler, bayrağı dikkate alınmaksızın gemi siciline kayıtlı bütün gemiler hakkında da uygulanır. Bu hükümlerde geçen “tapu sicili” terimi gemi sicilini, “ipotek” terimi gemi ipoteklerini ve “irtifak hakkı” terimi sicile kayıtlı gemiler üzerindeki intifa hakkını ifade eder." hükmü yer almaktadır.

TTK'nın 1383. maddesinde "Bir sicile kayıtlı olan Türk ve yabancı bayraklı gemiler, İcra ve İflas Kanununun taşınmazların satışına ilişkin hükümlerine göre, bir sicile kayıtlı olmayan Türk ve yabancı bayraklı gemiler ise, aynı Kanunun taşınırların satışına ilişkin hükümleri uyarınca paraya çevrilirler." hükmü yer almaktadır.

Türk Hukukunda gemi sicilleri, TTK’nın 954 ila 985. maddelerinde düzenlenen Türk (Milli) Gemi Sicili, TTK’nın 986 ila 992. maddelerinde düzenlenen ... Halindeki Gemilere Özgü Sicil, 4490 sayılı Kanun ile düzenlenen Türk Uluslararası Gemi Sicili ve TTK’nın 941/3. maddesinde bahsedilen sicildir.

... Halindeki Gemilere Özgü Sicil'e TTK'nın 988. maddesine göre geminin yapıldığı tersane de tescil edilir.

Bütün bu düzenlemeler dikkate alındığında gemi hangi sicile kayıtlı ise o sicildeki ilgililer ihalenin feshi davası açabilirler. Geminin yapıldığı tersane ... Halindeki Gemilere Özgü Sicil'e kayıtlı gemideki ilgili kapsamında sayılmalıdır.

3. Değerlendirme

İİK'nın 136. maddesi ve TTK'nın 1383. maddesi uyarınca sicile kayıtlı gemilerin satışı, İİK'nın taşınmaz satışına ilişkin hükümlerine göre yapılır. Kanunun 136. maddesine göre tapu sicilinden gemi sicili anlaşılacağından tapu sicilindeki ilgili kavramından da gemi sicilindeki ilgililerin anlaşılması gerekecektir. Türk Hukukunda gemiler hakkında dört farklı sicil bulunmakta olup gemi hangi sicilde ise o sicilde geçen ilgilerin tespit edilmesi gerekmektedir.

İİK'nın 134. maddesinde "mahcuzun resmî sicilinde kayıtlı olan ilgililer" hükmü gereğince, somut olayda haczedilen geminin resmi sicili ... Halindeki Gemilere Özgü Sicil'dir. Dosya arasında bulunan Antalya Liman Başkanlığı'nın 01.03.2022 tarihli yazısına ekli ... kayıt belgesine göre tersane şikayetçi .... Ahşap Reçine Cam Elyaf Yat. Tur. Teks. İth. İhr. Ltd. Şti. olup tersanenin ihalenin feshi açabilecek kişilerden olduğu açıktır.

O halde, şikayetçinin geminin ihalesinin feshini isteyebilecek kişilerden olduğu anlaşılmakla, ilk derece mahkemesince şikayetçinin ihalenin feshine ilişkin itirazları incelenerek oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken yukarıda yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir.

VI. KARAR

Açıklanan sebeplerle;

1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,

Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

11.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.